اختروش یا کوازار

اختروش یک هسته فعال به شدت نورانی و دوردست است که متعلق به یک کهکشان جوان می‌باشد.اختروش‌ها پیشتر به عنوان منابع انرژی الکترومغناطیسی شامل امواج رادیویی و نور مرئی با انتقال به سرخ زیاد شناخته می‌شدند که به ستاره ها شبیه بودند باوجود بحث‌های مختلف بر سر وجودیت این شئ آسمانی همگی دانشمندان به یک توافق علمی رسیدند که یک اختروش هاله متراکم شده ماده‌است که ابر سیاهچاله یک کهکشان جوان را احاطه کرده‌است.

کوازارها منابع عظیم و قدرتمند امواج مادون قرمز، نور و تابش های رادیویی می باشند. کوازارها در سال ۱۹۶۰ م.(۱۳۳۸ ش.) و به هنگامی که یک منبع رادیویی در کمبریج اندازه گیری و به عنوان 3C48 شناخته شد و مشاهده گردید که در مکان یک ستاره آبی کمرنگ قرار دارد، کشف گردیدند. طیف این ستاره خیلی عجیب به نظر رسید. در سال ۱۹۶۳ م.(۱۳۴۱ ش.)، مارتین اشمیت، کوازار 3C273 را مورد مطالعه قرار داد که مجدداً شبیه یک ستاره آبی خاص به نظر آمد. طیف آن را دقیقاً تجزیه و تحلیل کرد و متوجه شد که قرمزگرایی خطوط طیفی خیلی زیاد است که همین امر بیان کننده حالت عجیب آنها بود. چنانچه این قرمزگرایی در اثر انبساط جهان می بود، در این صورت 3C273 بایستی مطمئناً بسیار دور و نمی توانست یک ستاره معمولی باشد.

از آن زمان تا کنون صدها کوازار مورد مطالعه قرار گرفته اند و بعضی از آنها به نظر می رسد که خیلی سریع در حرکت اند. در بعضی موارد سرعت آنها تقریباً معادل ۹۰ درصد سرعت نور است. با استفاده از مقدار قبول شده ثابت هابل، این سرعت بدان معناست که کوازارها با بزرگترین قرمزگرایی تقریباً ۹ میلیارد سال نوری با ما فاصله دارند. چیز عجیب در مورد کوازارها این است که چنانچه در این فاصله قرار داشته باشند، بایستی انرژی را که از خود گسیل می دارند صد برابر انرژی کهکشان ما باشد. آنها بی نهایت روشن هستند، با وجود این بسیار کوچک به نظر می رسند. از یک نظر شبیه ستارگان هستند و به علاوه بسیاری از آنها در او یک دوره کمتر از یک سال تغییر روشنایی می دهند. یک جرم قادر نیست در مدت زمان کمتر از آنچه لازم است تا یک پرتو نور از عرض آن عبور کند، تغییر روشنایی دهد. این بن معناست که بعضی از کوازارها دارای پهنای کمتر از یک سال نوری هستند. با وجود این بیشتر از صد کهکشان از خودشان نور ساطع می کنند. ستاره شناسان تا کنون نتوانسته اند توضیح بدهند که چگونه کوازارها این قدر قوی و پرانرژی هستند.

بعضی از ستاره شناسان نظر داده اند که کوازارها در فواصل دور قرار ندارند، بلکه کاملاً نزدیک کهکشان ما هستند. بعضی دیگر چنین نظر داده اند که ممکن است کوازارها موادی بوده اند که در گذشته با شدت از کهکشان ما جدا شده اند. امّا، این موضوع خیلی محتمل به نظر نمی رسد زیرا که هیچ یک از کهکشانهای دیگر نزدیک ما دارای چنین اجرامی که به این طریق از آنها جدا شده باشند نیستند. البته ممکن است که همه قرمزگرایی در طیف یک کوازار در اثر سرعت آن نباشد. اخیراً آرپ، ستاره شناس آمریکایی، نمونه هایی از کوازارها را مشاهده کرده است که به وسیله پل هایی از مواد ظاهراً به کهکشانهای طبیعی چسبیده اند. اگرچه این نظریه بدان معناست که کوازار و کهکشان در یک فاصله از ما قرار دارند، امّا قرمزگرایی آنها متفاوت است. یک توضیح در این مورد می تواند این باشد که قسمتی از قرمزگرایی در اثر میدان های گرانشی قوی است.

منابع : ۱۸۶ پرسش و پاسخ نجومی نوشته آین نیکلسون، اختروش