logo nahayi

دنباله‌ دار

دنباله دار

دنباله‌ دار یک گلوله برفی کیهانی است که از گازهای منجمد، سنگ و گرد و غبار ساخته‌شده و تقریباً به اندازه یک شهر کوچک است. ساختار دنباله‌دار شامل سه بخش هسته، گیسو و دم است. هسته بخش مرکزی آن است و از گرد و غبار و گاز و یخ ساخته شده‌است.
وقتی که دنباله‌دار نزدیک خورشید می‌شود، یخ‌های موجود در هسته آن تبخیر می‌شود و تبدیل به ابر بزرگی پیرامون دنباله‌دار می‌شود که گیسو نام‌دارد. نیروی مغناطیسی بسیار قوی است و طناب‌ها، گره‌ها و نوارهایی تولید می‌کند که دم یونی را از دم گرد و غبار جدا می‌کند .به نظر می رسد که ستارگان دنباله دار از تجمع مواد جامد تشکیل شده اند که اگثر این مواد از یخ و گاز و غبار می باشند. آنها بر روی مداری بسیار کشیده که به خورشید خیلی نزدیک است حرکت می کنند و سپس تا عمق منظومه خورشیدی از خورشید دور می شوند. بعضی از ستارگان دنباله دار مدت حرکتشان در مدار تنها چند سال به طول می کشد. امّا بسیاری از آنها مدت حرکتشان در مدار در بعضی موارد به هزاران سال می رسد. پاره ای از آنها (مثل ستاره دنباله دار کوها و تک که در سال ۱۹۷۳ م. (۱۳۵۱ ش.) کشف گردید و به نام کاشف آن نامیده شد) ممکن است هیچگاه به منظومه خورشیدی برنگردند.

ساختار دنباله‌دار شامل:

۱) هسته:
هسته یا قلب دنباله‌دار تکه‌های جامدی در مرکز گیسوی آن و مانند یک گلوله برفی ناپاک است که از یخ ساخته شده‌است. هسته که بخش مرکزی دنباله‌دار است، مخزن گرد و غبار و گازهای منجمد است. هسته دنباله‌دار اسفنجی‌شکل است و درون آن شمار بسیار چاله و حفره وجود دارد. هنوز هیچ‌کسی نمی‌داند که هسته دارای حفره‌های کم و بزرگ یا حفره‌های بسیار و کوچک است.

۲) گیسو:
وقتی که یخ‌های موجود در هسته دنباله‌دار تبخیر می‌شود، تبدیل به یک ابر بزرگ پیرامون بخش مرکزی دنباله‌دار می‌شود و به سرعت گسترش می‌یابد. این ابر که گیسو نامیده می‌شود، جو دنباله‌دار است و می‌تواند تا میلیون‌ها مایل گسترش‌یابد. این ابر بسیار نازک و باریک و ۱۰۰۰۰ بار نازک‌تر و باریک‌تر از یک ابر در جو زمین است.

۳) دم:
به طور کلی، دنباله‌دارها دارای دو نوع دم هستند:
الف) دم یونی:  گازهای خنثی در گیسوی دنباله‌دار می‌توانند توسط فوتون‌های فرابنفش خورشیدی یونیزه شوند. میدان مغناطیسی ستاره‌ای خورشید توسط بادهای خورشیدی جابه‌جا می‌شود و هم‌چنین یون‌ها نیز به نیروهای مغناطیسی حساس‌اند. در نتیجه، یون‌ها از گیسو پاک‌ سازی می‌شوند و درون یک دم یونی بلند می‌روند. از آن‌جا که +CO شایع‌ترین یون است، نور آبی بهتر از نور قرمز پراکنده می‌شود و دم یونی به چشم انسان اغلب آبی رنگ به نظر می‌رسد. هم‌چنین، نیروی مغناطیسی بسیار قوی است و طناب‌ها، گره‌ها و نوارهایی تولید می‌کند که دم یونی را از دم گرد و غباری جدا می‌کند.
ب) دم گرد و غباری: متشکل از ذرات گرد و غبار رانده‌شده از گیسو توسط فشار ناشی از تابش خورشیدی است. در مقایسه با دم یونی، دم گرد و غباری به نظر می‌رسد که سفید رنگ یا کمی صورتی رنگ باشد.
بسیاری از ستارگان دنباله دار اجسام بسیار کم نوری هستند و در بسیاری از آنها دم ظاهر نمی شود. اما، ستارگان دنباله دار واقعا روشن بسیار هیجان انگیز به نظر می رسند و در میان تمدنهای باستانی آنها را نشانه ای از بلا در آینده می دانستند. برای مثال درست پیش از آغاز جنگ یک ستاره دنباله دار روشن مشاهده شد و دیگری (در واقع همان ستاره) به هنگام مرگ ژوليوس سزار ظاهر گردید.

منبع: ۱۸۶پرسش و پاسخ نجومی آین نیکسون، دنباله‌ دار