موسیقی نجومی

نجوم علمی تجربی است و منوط به محاسبات نجومی، اما موسیقی یك هنر است و با محدودیت های ریتمیك تعریف می‌شود. هر علمی بالقوه در خود عنصر هنر و زیبایی‌شناسی را دارد و هر هنری متكی بر یك مبنای علمی است. هنرها و علوم، مكمل یك دیگراند، اما نجوم و موسیقی در كجا با یكدیگر تلاقی پیدا می‌كنند؟

رویدادهای زمینی را با حركات سیارات پیش‌بینی می‌كنند. مشاهده حركات اجرام آسمانی و تأثیر آنها بر كیهان را نجوم و در زبان هندی Jyotisha می‌نامند و كیهان تركیبی از عناصر اصلی طبیعی است. موسیقی نیز بر اساس صدا و ریتم بیان می‌شود كه صدا از تركیب دو عنصر یعنی باد و گرما به وجود می‌آید. عامل مشترك بین نجوم و موسیقی این است كه سرچشمه هر دوی آنها عناصر اصلی طبیعی است.
ریتم ابزار اندازه‌ گیری صداست و در متون قدیمی آمده است كه عنصر ریتمیك در موسیقی، آدمی را به شناخت از خود و آزادی رهنمون می‌کند. صدا عنصری كیهانی است و ریتم مبتنی بر زمان است؛ پس نجوم و موسیقی می‌توانند در اندازه‌ گیری زمان نیز با یكدیگر تداخل پیدا كنند.
در مفهوم ودائی از اتمسفر ورای زمین، مفاهیمی وجود دارد كه ما آنها را بیوسفر، یونوسفر و استراتوسفر می‌نامیم. موسیقی كارناتیك بر اساس دامنه سه اكتاو، یعنی پائین‌تر (mandra) ، میانه (Madhya) و بالاتر (tara) ساخته می‌شود و هرچه ماورای تارا باشد atitara و هرچه زیر ماندرا باشد Anu-mandra نامیده می‌شود كه با تمساح تقریباً معادل ماورا (ultra) و مادون (infra) است. پس ساختار سه ردیفی، مورد مشترك دیگری است.
كریشنا یاجور ـ ودا، زمان را از نظر طولی به سال (Samvatsara)، ماه (maasa) ، هفته (paksha) و روز (dina) تقسیم می‌كند. در موسیقی سنتی هفدهم تقسیم‌ بندی زمانی مشابهی بر اساس akshara ها وجود دارد.
نمودار نجومی، افلاك را به دوازده برج تقسیم می‌كند؛ موسیقی كارناتیك هم دوازده نت (swaras) دارد. زمین و ماه پیوسته و بی‌آنكه دچار كندی و سرعت شوند، با شتاب ثابتی در حركت هستند و برخی از برجهای فلكی دارای شتاب های متغیری هستند. دو نت shadja و panchama نیز از سرعت ثابتی برخوردار اند و تحقیقات اخیر نشان داده است كه علایم فلكی اسد (simha) و سرطان (kataka) تقریباً نت های ذكرشده را نشان می‌دهند و ده برج فلكی باقیمانده كه به پنج سیاره اختصاص دارند، هركدام دو خانه دارند.
ده نت باقیمانده در پنج گروه دو تایی طبقه‌بندی می‌شوند كه این نتها با برجهای فلكی و آنچه در موسیقی Savya-Apasavya خوانده می‌شود، قابل تعریف هستند:
صورت فلكی (kanya Rasi) در موسیقی سمبل Suddha Rishabha است. صورت فلكی میزان (Tula) در موسیقی سمبل Chatusruti Rishabha است.
صورت فلكی عقرب (Vischika) در موسیقی سمبل Sadharana Gandhara است.
صورت فلكی قوس (Dhanus) در موسیقی سمبل Antara Gandhara است.
صورت فلكی جوزا (Mithnus) در موسیقی سمبل Kakali Nishada است.
صورت فلكی ثور (Vrishaba) در موسیقی سمبل Kaisika Nishada است.
صورت فلكی حمل (Mesha) در موسیقی سمبل Chatusruti Dairata است.
صورت فلكی حوت (Meena) در موسیقی سمبل Suddha Daivata است.
صورت فلكی جدی (Makara) در موسیقی سمبل Suddha Madhyama است.
صورت فلكی دلو (Kumbha) در موسیقی سمبل Prati Madhyama است.
از پیوند بین نت (Swara)ها و برجهای فلكی درمی‌یابیم پنج سیاره‌ای كه سرعتهای متغیری دارند، هریك ۲ نت را به خود اختصاص می‌دهند كه یكی از این نتها نت غالب و دیگری نت مغلوب است.
سیاره نتها (Swaras)
مریخ (Kuja( Sadharana Gandhara,
Chatusruti Daivata
عطارد (Budha( Suddha Rishabha, Kakali Nishada
مشتری (Guru( Antara Gandhara, Suddha Daivata
زهره (Sukra(Chatusruti Rishabha, Kaisika Nishada
زحل (Sani(Suddha Madhyama, Prati Madhyama
این گروه‌ بندی پاسخ قانع‌كننده‌ای است به انتقادهایی كه از معادل‌گذاری موسیقی و نجوم وجود دارد.
گام بعدی، تصویر نجومی از راگا (Raga)هاست. راگا درواقع همان م‍ُد (mode) در موسیقی است. نت Jeeva نشانه هشت خانه است. نتهای Vaga-Chhaya در خانه‌های پنجم و نهم و نت nyasa در خانه‌های یازدهم و دوازدهم قرار می‌گیرد. نت graha نشانه laghna است. هر راگا (mode) را می‌توان به‌عنوان یك زیج (زایچه) تعیین كرد.
در نقد دیك‌ شی‌ تار (Dikshitar) اشاره‌های فراوانی به جزئیات نجومی ازجمله Swakshetra، Uccha، Mitratva، Shatrutva و امثال آنها شده است. آهنگسازی در م‍ُد Srisukra ، نشانه‌های درخشان و فراوانی در محاسبات نجومی (Amsa) ها و نتایج آنها دارد.
با مطالعه دقیق در متون ودائی، رابطه حیرت‌انگیز نجوم و موسیقی بیشتر آشكار می‌شود. این رابطه هنوز به صورت كامل كشف نشده، اما اكنون تحقیقات فراوانی در این زمینه انجام می‌شود. دانش ما نسبت به این موضوع، بسیار محدود است، ولی قطعاً نسلهای آینده رموز بیشتری را درك خواهند كرد.

منبع : ipause